Dat wil ik graag uitleggen aan de hand van een mens en een slak:
Maar…
Wat is eigenlijk het verschil tussen een mens en een slak?
Als je er goed over nadenkt ontdek je dat een mens en een slak eigenlijk best wel op elkaar lijken. Misschien dat ons gedrag en onze levenswijze verschillen maar uiteindelijk delen we dezelfde behoeftes (wat we echt nodig hebben om te kunnen leven) en produceren we dezelfde natuurlijke afvalproducten:
Een slak:
De mens:
Als je dieper kijkt ontdek je dat de grootste verschillen zitten in hoe we onze behoeftes vervullen en wat voor effect ons gedrag en onze afvalproducten hebben op de omgeving
De slak:
Bij de slak (en elk ander organisme op aarde – behalve de mens…) is er sprake van een netwerk van ecologisch relaties. Alles wat hij nodig heeft haalt hij uit de directe omgeving. Alles wat hij doet heeft effect op de directe omgeving. Alles wat hij produceert aan afvalstoffen wordt gebruikt door andere organismen in de directe omgeving.
Alles wat hij doet en produceert stimuleert het doorgaan van het leven in zijn direct omgeving (en dus ook in de hele wereld).
Hier kun je een mooie film over de rollen van verschillende organismen in het ecosysteem bekijken:
How wolves change rivers (4 minuten)
Als er teveel slakken zijn komt dit omdat het netwerk niet compleet is. Omdat de dieren die slakken opeten ontbreken. Of door disbalans, zoals klimaatverandering. Meestal komt dit door de mens omdat de mens de netwerkrelatie met andere organismen grotendeels heeft verbroken.
De mens vervult zijn behoeftes met het behulp van fossiele brandstoffen. Dit leidt tot een situatie waarin bijna alles wat we doen leidt tot afbreken van het ecosysteem. Alles wat we produceren aan biologisch/organisch afval wordt op zo’n manier verwerkt dat andere organismen in het ecosysteem daar geen gebruik van kunnen maken. Het niet-biologisch afval dat we produceren is meestal, letterlijk, niet te verteren.
Met permacultuur kun je beginnen je leven in te richten zodat de resultaten meer op die van de slak lijken (jij wilt toch ook verse sla eten? 😉 ) Net zoals elk ander organisme op de aarde kan jij ervoor zorgen dat je acties tot een gezond ecosysteem leiden. Alleen moet je het opnieuw leren. Permacultuur kun je dan gebruiken om structuur te geven aan je leerweg.
Stapje voor stapje verandering aanbrengen
Permacultuur biedt een raamwerk van richtlijnen (de principes of anchorpunten) die je stapje voor stapje helpen om je gedrag en acties te veranderen van afbrekend naar opbouwend. Het is een manier om al doende te leren terwijl je je vooruitgang steeds toetst aan de richtlijnen Terwijl je steeds door doen en observeren nieuwe inzichten krijgt die je naar de volgende stap leiden.
Ecosysteemdenken
Permacultuur geeft je een manier om echte verbinding met je directe omgeving te ontwikkelen. En zodoende ook je effect op globaal niveau positief te maken. Door anders te gaan denken en handelen! Zoals een ecosysteem.
Met permacultuur ben je in wezen je leven en je omgeving aan het ontwerpen op een manier die leidt tot een ‘win-winsituatie.
Aan de basis van permacultuur liggen de ethische richtlijnen. Deze zijn ontworpen als een manier om je ideeën en gedrag te toetsen, om zelf te bepalen of er iets aangepast mag worden, om inzicht te geven.
Ethische principes
- Zorg voor de aarde
- Zorg voor de mens
- Eerlijk delen
Wat permacultuur uniek maakt voor een ontwerpsysteem is zijn inbedding in de ethiek. De centrale principes van het permacultuurontwerp zijn de drie ethische principes: het streven is om je zoveel mogelijk van deze ethiek bewust te zijn in je handelen.
Zorg voor de Aarde
Zorg voor alle levende en niet-levende, natuurlijke dingen op en in de aarde (dieren, planten, lucht, water, bodem… enz.)
Het uitgangspunt is dat alles intrinsieke waarde heeft, niet alleen de dingen die direct nuttig voor ons zijn, maar juist ook de dingen / wezens die een probleem of irrelevant voor ons lijken te zijn.
Vaak snappen we het belang niet van de dingen die we niet begrijpen, die we als nadelig ervaren (bijv. slakken) of niet kunnen zien (bacteriën en schimmels). Permacultuurontwerp wil laten zien dat alles:
- in het grote geheel een nuttige rol speelt
- van elkaar afhankelijk is
en dat daarom alle ecosystemen zich moeten kunnen ontwikkelen en moeten kunnen voortbestaan.
Wij zijn zelf totaal afhankelijk van de geboden ecosysteem-diensten. Wouden en bossen die het klimaat reguleren en de watercyclus draaiend houden, bijvoorbeeld.
Zorg voor de Mens
Alle mensen mogen toegang hebben tot wat ze nodig hebben om te kunnen leven op het gebied van lichamelijke, emotionele en psychologische gezondheid. Schoon water, schone lucht, gezond voedsel en een plek om te wonen zijn essentieel. Dit geldt ook voor een zinvolle plek in de samenleving, die passend is bij de individuele talenten, mogelijkheden en wensen. En een gevoel van autonomie en vrijheid binnen een raamwerk van gemeenschap en verbinding met anderen.
Hoe zit dat in jouw samenleving, op jouw plek op aarde?
Eerlijk delen / zorg voor de toekomst
Dit principe stelt een limiet aan de consumptie. Het doelt op het eerlijk delen van middelen met andere mensen, maar ook met alle andere wezens en systemen op de aarde. Dit principe zorgt ervoor dat de andere twee ethische principes bereikbaar zijn en blijven.
Denk aan dieren die biomassa (planten en andere organismes) verwerken in mest die weer in het systeem opgenomen wordt. Of een boom die elke herfst zijn bladeren laat vallen waardoor de bodem opgebouwd wordt en koolstof doorgegeven kan worden aan het voedselweb in de bodem.
Permacultuur streeft naar een zelfonderhoudend systeem zoals een tuin, een cultuur, of een gebouw waarin de mens alleen neemt wat hij nodig heeft. Wat overblijft gaat terug het systeem in. Zo werkt de natuur in wezen ook.
Maar waar moet je beginnen?
Begin at your back door, your doorstep…. if you get that right, then everything is right. If all that’s wrong, nothing can ever be right.
Bill Mollison
Bill Mollison (de vader van Permacultuur) zegt het duidelijk. Begin waar je bent, met wat je hebt. Jij ben ook een organisme in het ecosysteem en jouw directe omgeving is je habitat. De grootste impact kun je nu al bereiken door de verbroken kringlopen in jouw eigen leven te onderzoeken! En daarna positieve veranderingen aan te brengen, met de slak als mentor 😉