Februari komt er aan! De winter is bijna voorbij, de dagen worden langer en het zonnetje breekt (heel soms) langzaam door. Februari is het moment om paprika’s en aubergines binnen te zaaien. Hoewel het buiten nog koud en grijs is, beginnen de eerste tekenen van groei zich toch al voorzichtig aan te dienen.
Ben jij, net als ik, al helemaal in de moestuinstemming? En kan je niet kan wachten om nieuwe zaden de grond in te stoppen? Maar het is toch veel te vroeg?
Misschien niet
Afgelopen zaterdag heb ik samen met een enthousiaste groep studenten van de permacultuur jaaropleiding een paar ‘hotbeds’ aangelegd bij onze mini-permaproject op kinderboerderij de Wezenlanden in Zwolle. Met een hotbed kun je in februari wel sneller beginnen!
Wat is een hotbed?
Een hotbed is eigenlijk een soort koudbak die bovenop een composthoop is gebouwd. Het is een techniek die de Victoriaanse tuinders gebruikten om in het koude Engeland ananassen te kweken, en waarmee de Parisians op kleine tuinderijen rondom de stad veel voedsel konden verbouwen. De composthoop, vaak gemaakt van verse mest, produceert warmte die de bodem opwarmt, waardoor je een maand tot 6 weken eerder kunt beginnen met het kweken van vroege gewassen zoals spinazie, wortels, bieten, radijsjes en sla. Sommige bronnen beweren zelfs dat je het hele jaar door kunt telen met een hotbed!
Hoe maak je een hotbed?
Er zijn verschillende manieren om een hotbed aan te leggen. Je kunt er een maken in een bestaande kas om eerder te kunnen voorzaaien, of je kunt een gat in de grond graven, dit vullen met mest, en bovenop een laagje teeltaarde aanbrengen, afgedekt met een koudbak. Of, zoals wij het doen, je kunt het opbouwen in een moestuinbak.
Het mooie van een hotbed is dat het niet alleen warmte biedt voor een vroege start, maar ook compost genereert die je het jaar daarop kunt gebruiken in je tuin.
Er zijn talloze video’s online die je stap voor stap uitleggen hoe je een hotbed maakt, bijvoorbeeld deze:
Hoe wij onze hotbeds hebben gebouwd
Wij hebben de moestuinbakken uitgegraven en een laag van 40-60 cm mest en stro erin gelegd. Daarbovenop komt een laag van 10 – 15 cm teeltaarde van vorig jaar. Hoe dikker de laag mest, hoe langer de warmte zal blijven. Als je de buitenkant van de bakken ook kunt isoleren, bijvoorbeeld met strobalen, blijft de warmte nog langer behouden.
Vervolgens hebben we een kas boven de bakken gebouwd, van elektriciteitsbuizen met doorzichtige landbouwfolie. Dit materiaal houdt minder goed warmte vast dan glas, maar in geval van kouder weer kan ik altijd nog een laag microklimaatdoek over de folie leggen.
In de eerste paar dagen laat je de hotbed onafgedekt luchten zodat ammoniakgas kan ontsnappen. Zodra de bodem rond de 32 graden Celsius is, kun je beginnen met zaaien. Een compostthermometer is ideaal om de temperatuur in de gaten te houden. Vergeet niet de hotbed goed te ventileren op zonnige dagen, om te voorkomen dat het te warm wordt voor je planten.
Welke mest gebruik je voor een hotbed?
Paardenmest met stro is ideaal voor een hotbed. Het is echter belangrijk dat er geen herbiciden in de mest of het stro zitten. Dit kan in Nederland soms een probleem zijn, omdat stro vaak behandeld is.
Zelf heb ik de mest van de kinderboerderij gebruikt, die een mengsel is van stro, zaagsel, hooi en de uitwerpselen en urine van geiten, paarden, schapen, konijnen en kippen. Of er herbicide in het stro zit, weet ik niet, maar we zullen zien hoe het uitpakt. Twee jaar geleden werkte mijn hotbeds perfect, ook met niet-biologisch stro. Ik ben benieuwd hoe het deze keer zal gaan.
Met deze techniek kun je dus het moestuinseizoen een maand tot 6 weken verlengen en je gewassen eerder oogsten. Dus, pak die zaden en begin aan je eigen hotbed!
