Hoe werkt het permacultuur ontwerp-proces?
- Doelen vaststellen
- Jezelf en je omgeving observeren
- De belangrijkste ecologische factoren in kaart brengen (sectoren)
- Invloeden vanuit de omgeving onderzoeken: de niet-ecologische invloeden
Zone analyse
De ecologische factoren (sectoren) gaan over energie en invloeden van buiten jouw ‘systeem’. De zon, de wind, de regen: je kunt deze factoren niet aan- of uitzetten. Je kunt ze wel beïnvloeden met de keuze van je beplanting.
- De wind kun je afremmen om een warmer microklimaat te creëren voor je moestuin
- De zon kun je optimaal benutten door met je beplanting de hoogte in te gaan
- Water kun je opvangen – o.a. met regentonnen – en door goed voor je bodem te zorgen.
De ‘niet-ecologische’ factoren hebben ook veel invloed. Observatie en onderzoek zijn nodig om hiervoor een goede strategie te ontwikkelen.
Met zone-analyse onderzoek je hoe je je eigen energie zo efficiënt mogelijk kunt inzetten. Het is een eenvoudig concept:
- Alles wat veel aandacht nodig heeft zet je zo dicht mogelijk bij je centrum van activiteiten
- Alles wat je vaak gebruikt zet je ook zo dichtbij als mogelijk
Met zone-analyse kijk je naar je eigen gedrag:
- Wat zie je vanzelf het vaakst?
- Waar ben je het vaakst? Waar loop je het meest?
Je gedrag verschilt per seizoen. In de zomer ben je waarschijnlijk vaker buiten. De zones zijn dan een beetje anders.
Wat zijn de zones?
zone 0: je huis
zone 1: de ((buiten)plek die je vaak ziet door het raam. De buitenruimte waar je heel vaak langs loopt
zone 2: de (buiten)plek die een paar keer per dag bezocht wordt
zone 3: hier kom je een paar keer per week
zone 4: hier kom je een paar keer per maand
zone 5: op deze plek kom je bijna nooit, deze plek is overgelaten aan de natuur.
Voor eigen voedsel productie zijn we in Nederland het meeste bezig met zones 0 tot en met 3. Zone 5, een plek waar een volledige natuurlijke ecosysteem zich ongestoord mag ontwikkelen is er niet echt in Nederland.
De moestuin buiten je keukenraam
Een klassiek voorbeeld van zone 1-gebruik is je moestuin direct buiten je keukenraam aanleggen. De voordelen?
- Je ziet de tuin veel vaker en kunt het zo goed in de gaten houden
- Als je wilt koken loop je zo even naar buiten om je groente te oogsten.
Het is een mooi concept.
Buiten mijn keukenraam zie ik de straat. Dus voor mij gaat het niet echt werken!
Zones in combinatie met sectoren
Zones en sectoren gaan samen. Als de plek direct buiten je keukenraam in diepe schaduw ligt ga je daar geen moestuin aanleggen.
Buiten het kamerraam dan? Ja, dat kan! Bij mij niet… ik heb een lastige sector: ‘slakken’. Omdat de oorzaak voor de slakken buiten mijn controle ligt heb ik een moestuin op afstand. In mijn achtertuin heb ik een eetbare siertuin aangelegd. Slakken lusten het niet. En ik krijg toch eten.
Eetbare siertuin
Gebruik ik zones in mijn eetbare siertuin? Ja! Een doorsnee Nederlandse achtertuin heeft maar een of twee zones. De zones voor mijn tuin van 4 x 12 meter zie je hieronder.
De plek waar ik heel vaak ben is net buiten de achterdeur. De rest van de tuin is zone 2. Omdat ik konijnen achter in de tuin heb, loop ik twee keer per dag helemaal naar achteren.
Zone 1
Wat heb ik in mijn zone 1?
- een kleine kasje voor vroege zaailingen
- keukenkruidenbedden
- snoeptomaten in potten
- een grijswater stortplek
- een wormencompostbak
De rest van mijn tuin is zone 2. Ik loop hier twee keer per dag langs vanwege de konijnen. Achterin, naast de konijnenren, heb ik ook compost bakken. Dat is efficiënt. Als ik de konijnen moet uitmesten stort ik de mest en bedding meteen in de compost. Ik hoef er dan niet mee te lopen.
Tussen zone 1 en de konijnenren heb ik een eetbare siertuin met vaste planten aangelegd. De planten zorgen voor zichzelf. Ze hebben bijna nooit irrigatie nodig. Als ik naar de konijnen ga zie ik wat er geoogst of gesnoeid kan of moet worden.
Gezond verstand
Zones en sectoren zijn bedoeld als ‘gereedschap’. Net zoals de principes helpen ze je om bewust van de situatie te worden en beslissingen te nemen. Het zijn geen regels of wetten!
Hoe ga je verder met ontwerpen? Na deze analyse worden de permacultuur principes gebruikt om te helpen beslissen wat je in je tuin wilt en wat erin past.
Volgende keer: PASTE analyse. Wat is er al in je tuin en wat is er nuttig aan?