Hier is het dan, een ei dat gemaakt is van slakken
En de eend die dit ei heeft gelegd is ook gemaakt van slakken, en van wormen, gras en granen.
Een representatie van de essentie van permacultuurdenken. Het streven om je eigen behoeftes (lees wat je echt nodig hebt) te produceren of bemachtigen op een manier die:
- goed is voor jou
- goed is voor ecosysteem Aarde.
Je probeert te handelen op een manier die tot meer leven leidt, in plaats van minder. Easier said than done….
De resultaten van onze acties, en de oorzaken van onze problemen zijn vaak niet meteen zichtbaar. Permacultuur kent een paar tools die hierin kunnen helpen.
De oplossing zit in het probleem
Wat precies is het probleem? Als je wilt ontwerpen moet er, of een probleem zijn, of een visie of droom. In beide omstandigheden is de vraag ‘waarom’ bijzonder handig.
Ons probleem?
Er is een slakkenplaag in de groentetuin.
Waarom?
Omdat de:
- bodem nog niet gezond genoeg is?
- en daardoor de planten niet sterk genoeg zijn?
- winters steeds warmer worden en slakken niet sterven?
- natuurlijke vijanden van de slak afwezig zijn?
Deze antwoorden leiden elk tot nog meer waarom vragen. Hieronder behandel ik de vraag over natuurlijke vijanden.
Waarom zijn er niet genoeg natuurlijke vijanden van de slak?
Omdat er niet genoeg beschutting en voedsel is voor de natuurlijke vijand in de omgeving?
Waarom is dat zo?
Omdat menselijke activiteiten / handelingen de beschutting en voedsel voor natuurlijke vijanden vernielen?
Waarom doen ze dit?
Omdat:
- Veel mensen zich niet bewust zijn van het belang van biodiversiteit in het behouden van natuurlijk evenwicht?
- Het gebruiken van steeds grotere machines, pesticides en monoculturen in onze voedselsysteem ertoe heeft geleid dat natuurlijke vijanden geen beschutting en voedsel meer hebben?
- Omdat bio-diverse landschappen beschouwt worden als rommelig en niet productief?
Waarom / hoe komt dat?
Omdat:
- Het produceren van voedsel ons steeds meer uit handen wordt genomen?
waardoor we:
- Onze verbinding met en afhankelijkheid van de natuur niet meer zien en begrijpen?
- Niet bewust zijn van het belang van biodiversiteit om ecosystemen in balans te houden? Of het belang van ecosystemen om de planeet leefbaar te houden?
Waarom?
Omdat het draaiende houden en laten groeien van de economie centraal staat in onze cultuur?
Waarom?
Omdat we zijn geraakt in een ‘crisis van perceptie’? (Capra)
“Naarmate de eenentwintigste eeuw vordert, wordt het steeds duidelijker dat de grote problemen van onze tijd – energie, milieu, klimaatverandering, voedselzekerheid, financiële zekerheid – niet los van elkaar kunnen worden gezien. Het zijn systeemproblemen, wat betekent dat ze allemaal onderling verbonden en van elkaar afhankelijk zijn. Uiteindelijk moeten deze problemen worden gezien als verschillende facetten van één enkele crisis, die grotendeels een crisis van de perceptie is. Deze komt voort uit het feit dat de meeste mensen in onze moderne samenleving, en vooral onze grote sociale instellingen, de concepten van een verouderd wereldbeeld onderschrijven, een perceptie van de werkelijkheid die niet geschikt is om om te gaan met onze overbevolkte, onderling verbonden wereld.”
Fritjof Capra
Er zijn vast zeker veel meer antwoorden mogelijk op deze vraag.
Het nut van steeds ‘waarom’ vragen is dat je het probleem steeds beter gaat begrijpen en dat de scala aan mogelijke oplossingen ook breder wordt. Je handeling kan op verschillende niveau’s plaats gaan vinden afhankelijk van je mogelijkheden en wensen.
Meer over slakken kun je hier en hier lezen.
De oplossingen voor onze tuin
In volgorde van tijd:
- In de tuin beschuttings- en voedselmogelijkheden voor de regionale inheemse fauna ontwikkelen
- de bodem in de tuin op een natuurlijke manier opbouwen en verbeteren
- buiten de tuin natuurlijke verbindingszones van inheemse bomen, struiken en takkenrillen e.d. beginnen aan te leggen
- educatie en bewustwording vergroten door rondleidingen en workshops in de tuin
- De loopeendenFrank en Stein aanschaffen.
Frank en Stein
Frank en Stein kwamen aan het eind van dit proces – pas na 6 jaar. En dit voelt voor mij als de goede volgorde. Eerste de wilde aardbewoners hun plek teruggeven voordat je de land opvult met tamme dieren. Om goed na te kunnen denken over de komst van de loopeenden heb ik een andere permacultuur tool ingezet, de input – output analyse.
Met een input – output analyse kan je ervoor zorgen dat je de geschikte omstandigheden voor de eenden (of iets anders) kan ontwerpen en ben je bewust van mogelijke valkuilen. Het geeft je ook de mogelijkheid om de behoeftes en producten van een element (een eend, of een boom, of ….) aan andere elementen in je systeem te koppelen. Met Frank en Stein hebben we een koppeling tussen onze tunnelkas en de vogelgriep gemaakt. Je kunt er hier verder over lezen.
Je kunt je beslissingen ook checken in de kader van de ethische principes van permacultuurontwerp.
Klik op beeld te vergroten
Verbindingen tussen eend, tuin en mens
- de eenden eten slakken, dat helpt onze gewassen te beschermen
- ze bemesten de grond
- ze produceren eieren die we zelf kunnen opeten of laten uitbroeden
- ze produceren vlees
- de veren van de eend kunnen weer op de bodem als belangrijke bron van mineralen
- ze lokken mensen uit om voor hen te gaan zorgen en verbinding met hen te zoeken – ze hebben een gunstig effect op het welzijn van de mens
Mogelijke valkuilen
- tijdens de vogelgriep moeten ze opgehokt worden. Ze kunnen zelf niet scharrelen en zullen bijgevoerd moeten worden. Waar vinden we een (ethisch gezien) verantwoorde bron van voeding?
- hun platte voeten zorgen voor aangestampte aarde en zaailingen. Hoe houden we ze weg van de groentebedden op een manier waarbij ze toch hun werk kunnen doen?
- de vrouwtjes maken veel herrie – zal dat voor overlast zorgen in de buurt?
- ze kunnen tot 1 meter springen – is de omheining hoog genoeg?
En zo ga je, met deze kaders in je hoofd, je eerste ontwerp maken.
Ontwerp cyclus
En Last but not least…in de natuur is alles ‘emergent’. Emergent? Opkomend, ontwikkelend, evoluerend. Dat betekent dat er dingen kunnen gebeuren die je niet had bedacht en dat je plannen toch anders uitpakken. Daar hebben we ook iets voor. De actieve leercyclus (of ontwerpcyclus). Het helpt je om steeds, vanuit je ervaring, verder te leren. Wat is er gebeurden waarom, en wat kan ik nu proberen?